Türkçede “halı çekme” anlamına gelen rug pull, bir dolandırıcılık tekniğine verilen isimdir.
Kötü niyetli proje geliştiricilerin, projeye yatırım olarak aktarılan tüm fonu çekerek likditesiz bırakmasını kapsar. Bunun sonucunda projeye yatırım yapan kişi ve kurumlar da mağduriyet yaşar.
Rug pull, kripto para dünyasında sıklıkla görülse de aslında hemen her yerde karşılaşılması mümkün bir dolandırıcılık tekniğidir.
Rug pull nasıl uygulanır?
Kötü niyetli proje geliştiriciler piyasaya yeni bir token sürerek çeşitli vaatlerle onu popüler hâle getirip bir yükseliş yakalamasını sağlar. Ardından yatırımcıları kendine çeker ve fiyatı yükselen projenin fonu, bir süre sonra geliştiricilerin kendi cüzdanlarına aktarıldığından token’ın fiyatı düşüşe geçer.
Kötü niyetli geliştiriciler, genellikle yüksek getiri elde edebilmek için yüksek riskli projelere yatırım yapmayı kabul edebilecek yatırımcıları hedefler. Bu yüzden yatırım kararı vermeden evvel yatırımcıların dikkatli olması gerekir.
Rug pull çeşitleri nelerdir?
Rug pull’un üç çeşidi vardır: likidite sıfırlama, satış emrini engelleme ve dump.
Likidite sıfırlama; proje geliştiricilerin likidite havuzundaki tüm likiditeyi çekmesi sonucu yatırımcıların projeye aktardığı değerin ortadan kalkmasıdır. Bunun ardından token’ın fiyatı sıfırlanır ve mağduriyet yaşanır. Likidite sıfırlama, en yaygın rug pull yöntemidir.
Satış emrinin engellenmesi; projenin akıllı kontratına yazılmış olan kötü niyetli bir kodla yapılır. Kötü niyetli geliştiriciler, token satışı yapan tek taraf olmak için bir kod yazarak yatırımcıların elindeki token’ı satmasını engelleyebilir. TP (take profit) yani kâr satışı yapmak isteyen yatırımcı, satışı gerçekleştirmek istediğinde engelleme sebebiyle işlemi gerçekleştiremez.
Dump; token’ın fiyatını hızlıca düşürmektir. Geliştiricilerin kendi yarattıkları token’ın yüksek arzını keskin bir hızla satmasıyla fiyat hızlıca düşer. Dumping vakaları daha çok sosyal medyada yapılan yoğun kampanyaların ardından gelebilir. Bu, pump ve dump dolandırıcılığı olarak da bilinir.
Rug pull’dan korunmak için ne yapılabilir?
Yatırımcılar, rug pull’dan kendini korumak için aşağıdaki yöntemleri uygulayabilir:
- Projeyi detylıca araştırıp incelemek
- Kilitlenmemiş likidite ve şüphe yaratacak denli yüksek getiri (yield) gibi kavramlara dikkat etmek
- Projenin denetlendiğini kontrol etmek
- Satış emrinde kısıt olup olmadığına bakmak
Tüm bunların yanı sıra, geliştiricileri araştırmak ve kodu incelenmiş projeleri seçmek de yatırımcıları koruyacak hamlelerdir.
