Paribu Araştırma ve Raporlama Birimi, belirli periyotlarda yayınlanacak olan Paribu Sektör Analizi’nin ilkini yayınladı. Birim Yöneticisi Semih Sercan Erkul’un kaleminden aktarılan ilk analiz konusu NFT.
Paribu Sektör Analizi’nde öne çıkan başlıklar şöyle:
NFT nedir?
NFT, İngilizcede “Non Fungible Token”, Türkçede “Nitelikli Fikri Tapu” olarak karşılık bulmaktadır. Dijital varlıklar, kendi içinde değiştirilebilir ve değiştirilemez olarak ikiye ayrılır ve fungible (fikri) kavramı da değiştirilemez varlıkları temsil eder. Blokzincirde yer alan ve bu varlıkları karşılayan token’a da NFT denir.
NFT’nin doğuşu ve gelişim süreci
NFT, 2021 yılındaki yükselişe geçip popüler hâle gelse de tarihi 2010 yılına kadar uzanıyor. Jennifer ve Kevin McCoy çiftine ait “Quantum” isimli bir görsel, NFT kavramı bilinmeden çift tarafından mint ediliyor. Ardından teknoloji girişimcisi Anil Dash ile birlikte “Monegraphs” adını verdikleri bir girişime başlıyorlar. O dönem çok popüler olmadığından bu girişim de üstü kapalı kalıyor.
2020 yılına gelindiğinde McCoy çifti, NFT’nin sahip olduğu popülariteden faydalanarak Quantum’u ilk NFT eser olarak Sotheby’s’da açık artırmaya çıkarıyor. Eser, Sillytuna isimli bir yatırımcı tarafından 1.47 milyon dolara satın alınıyor. Ancak dönemin blokzincirinde eserlerin sahipliğinin 250 günde bir yenilenmesi kuralını uygulamadığı için eserin McCoy’a ait olmadığı iddia edilerek kendisine dava açılıyor. Bu yıl içinde sonuçlanan davada McCoy kazanıyor.
NFT’nin yaşam döngüsü
Herhangi bir fotoğraf, yazı ya da ses belgesi genellikle NFT marketplace’ler üzerinden yüklenir ve mint’lenir. Çoğunlukla Ethereum‘daki gibi akıllı kontratlar aracılığıyla gerçekleşen bu süreçte ilgili belgenin blokzincir üzerinde token’ı oluşturulur.
NFT’nin veri yapısı
Herhangi bir doküman NFT olarak yüklendiğinde servis sağlayıcı bilgisi görünür ve bu dokümanın arka planındaki detaylar, metadata denilen veri yapısında yer alır. Buradan herhangi bir NFT’nin token ve görselinin eşlenip eşlenmediği kontrol edilebilir.
Dokümanın yüklenmesinin ardından merkezi sunucu ya da dağıtık sunucular tercih edilebilir. Merkezi sunuculara bakım yapılmadığı takdirde merkezi veriler geri döndürülemez şekilde kaybedilebilme riski vardır. IPFS (merkeziyetsiz) sunucularda ise, herhangi birisi bu bilgileri bilgisayarında barındırmak istemediği takdirde dahi bir başkasında olduğu için kaybolma riski azalır. Bu sebeple NFT’ler genelde IPFS sunucularında yer alır.
NFT çeşitleri
Statik, dinamik ve soulbond olmak üzere üç farklı NFT çeşidi vardır.
NFT koleksiyonlarının değeri belirleyen etmenler
Nadirlik, pazaryerlerindeki listelenme oranları ve listelendiği pazaryeri gibi etmenler, NFT koleksiyonlarının değerini belirler. Oyunlar özelinde oluşturulan NFT’lerin değeri ise, oyunun aktif kullanıcı sayısından etkilenir.
NFT parçalama
Büyük miktarda olduğu için tek bir kişi tarafından alınamayan NFT’lerin parçalara bölünmesi işlemidir. Bu şekilde herhangi NFT’nin parçasını satın alan kişi, eserin tamamının da bir ortağı olur.
Değeri en yüksek NFT’ler
Murat Pak imzalı 312 bin 686 parçadan oluşan Merge, parçalanarak satılmış en pahalı NFT’dir. Değeri tam olarak 91.8 milyon dolardır.
Beeple’in 5 bin farklı eseri içinde barındıran tekil eseri 5000 Days, 69.300.000 milyon dolara satılan en pahalı NFT’ler arasında yer alır.
Assange DAO’nun, WikiLeaks kurucusu Julian Assange için fon toplamak adına çıkardığı dinamik NFT eser ise, 52.7 milyon dolara satılan ve en yüksek değere sahip NFT’lerden biridir.
Bu içerik en son 28 Mayıs 2024 tarihinde güncellenmiştir.
