Dijital varlık işlem platformlarını değerlendiren sitelerdeki verilerin doğruluğunu kontrol etmek ve yalnızca güvenilir siteleri esas alarak yatırımları yönetmek büyük önem taşıyor.
Akar Aydemir / Paribu İş Geliştirme Yöneticisi
Kyra Mengeş / Paribu Dijital İletişim Uzmanı
Kripto para birimlerinin temel ve teknik özelliklerini incelemek kadar önemli bir diğer konu başlığı, işlem yapılacak platformu ve platformun hizmetlerini araştırmak. Kullanıcıların bu konuda bilgi edinmek için başvurduğu kaynaklardan biri de dijital varlık işlem platformlarının değerlendirildiği siteler.
Dijital varlık işlem platformlarını değerlendiren kaynakları kullanırken de güvenilirliğinden emin olmak; objektif, standart ve şeffaf değerlendirmeler yapıp yapmadığını kontrol etmek gerekiyor.
Değerlendirme kriterlerini şeffaf şekilde açıklayanları incelediğimizde, değerlendirmelerinin şu kriterlerde yoğunlaştığını görmek mümkün:
Hacim, emir defterlerindeki yoğunluk, emir giriş ve iptalleri, sahte hacim yaratma girişimleri, API’lar, varsa lisanslar, KYC ve AML politikaları, ülke değerlendirmeleri, platform sermayesinin hangi yöntemle sağlandığı, ekip kalitesi, komisyonlar, kampanyalar, güvenlik.
Değerlendirme sitelerine neden ihtiyaç var?
Dijital varlık işlem platformları dünyanın herhangi bir yerinden bir web sitesi aracılığıyla hizmet verebiliyor. Bu da farklı ülkelerde, farklı yasal düzenlemelere tabi olmak anlamına geliyor. Yatırım yaparken seçtiğiniz platform her zaman hukuksal anlamda erişebileceğiniz, sizin erişiminizdeki hukuk sistemiyle bir iş birliği bağı olan yerlerde kurulu olmayabiliyor. Hatta bazı kripto para platformları özellikle hukuksal boşlukları ve “vergi cenneti” olmasıyla nam salmış ülkeleri seçebiliyorlar. Bu platformlarla ilgili bir sorun yaşadığınızda cevap alamayabilir, hukuksal deneyiminiz olsa bile bu ülkelerdeki otoritelerle hakkınızı arama konusunda iş birliği yapamayabiliyorsunuz.
Durum böyleyken tüm platformların objektif ve şeffaf kriterlerle hiçbir şüpheye yer bırakmayacak şekilde değerlendirilmesi önemli hale geliyor. Eğer değerlendirme sitesi tecrübesini ve araçlarını değerlendirdiği tüm kuruluşları aynı kriterlerle değerlendirmek için kullanıyorsa bu kuruluşun yaptığı değerlendirme bireysel kullanıcının erişemeyeceği bilgileri görünür kılar ve belirsizliği önlemeye yönelik bir yaklaşım olarak değer görebilir.
Değerlendirmelerde sık gözlemlenen yanlışlar neler?
Bu tip değerlendirme siteleri arasında objektif kriterlerle derecelendirme yapanlar olduğu gibi, bir platformun hacmini doğru yansıtmayıp konuyla ilgili iletişime geçildiğinde doğru hacim ve verilerin yayınlanması için para talep edenler de var.
Rekabetin yoğun olduğu pazarlarda rakiplerden birini listeleyip diğerinden bunun için para talep etmek de bu noktada yapıldığı bilinen manipülasyonlardan biri.
Şeffaf değerlendirme koşulları için para talep edilmesinin dışında başka engellerle de karşılaşılabiliyor.
- Kuruluş, ücret beklentisiyle bunu yapmasa bile, ilgili platformla iletişim kurulmadan, doğru bilgilere ve kaynaklara erişim sağlanmadan aceleyle değerlendirmeler yapılabiliyor. Bu tür durumlarda gerçeği yansıtmayan düşük puanlar ortaya çıkabiliyor.
- Böyle değerlendirme hataları platformların değerlendirme siteleriyle iletişime geçmesi gerekliliğini ortaya koyuyor. Bu sitelerinin çoğu ile iletişime geçmek de oldukça zor. Sitelerinde yer alan iletişim bilgilerine dahi ulaşılamayabiliyor. İletişime geçilince hata düzeltilse dahi, kısa süreliğine de olsa, kullanıcıları yanlış yönlendirecek bir veri yayında kalmış oluyor.
- Bazen değerlendirmelerin periyotları 1 ila 3 ay olabiliyor. Ancak bu zaman dilimi kripto para piyasası için uzun bir süre anlamına geliyor. Bu zaman zarfında değerlendirme sonuçlarının güncellenmemesi de kullanıcıları yanlış yönlendirebiliyor. Bu periyotlarda dijital varlık işlem platformlarında gerçekleşen yeni kripto para listelenmeleri ya da farklı inovasyonlar değerlendirmelerin dışında kalabiliyor.
- Öyle ki, bazen değerlendirme sitesinde milyar dolarlık hacim gösterilen bir platformda en basit işlemi yapmak bile piyasa fiyatının %1-2 altından alış yapmakla ya da %1-2 üzerinden satış yapmakla mümkün oluyor.
- Değerlendirme sitelerinin kripto paralar için de benzer incelemeleri yayınlaması sık görülen bir durum. Bunlar arasında belirli bir kripto para için para karşılığında olumlu inceleme yayınlayanlar olduğu da biliniyor.
- Süreçlerde yaşanan diğer bir zorluk güvenlik kriterlerinde ortaya çıkıyor. Değerlendirme sitelerinin yapacağı değerlendirme güvenlik kriterlerini içermeden bir anlam ifade etmiyor. Ancak güvenlik konusunda değerlendirme yapmak aslında büyük bir titizlik ve uzmanlık gerektiriyor. Sızma testi veya stres testi gibi içeriklerle çok nitelikli bir saldırı simülasyonu ile yapılması gereken bir değerlendirme, uzaktan yapıldığı iddia edilerek ya da beyana dayalı şekilde geçiştirilebiliyor. Bu da aslında kullanıcıya haklı olmayan bir güven telkin etme tehlikesi barındırıyor.
- Tüm bu hususlar, bu tür yanlışlara düşen sitelerin art niyetli ya da acemice değerlendirmelerinin göz önünde bulundurulması gereken bir risk taşıdığını gösteriyor.
Değerlendirme sürecinde temel ihtiyaçlar neler?
Değerlendirme sürecinde şeffaflık ve her platform için aynı kriterlere tabi olması en temel ihtiyaç. Bununla beraber değerlendirme sitesinin teknik anlamda platformların verilerini inceleyip yorumlayacak doğru araçlara ve uzman ekiplere sahip olması önemli. Ciddi bir değerlendirme teknik anlamda maliyetli bir süreç olduğundan buradaki maliyetin bir şekilde karşılanması mantıklı bir beklenti olarak düşünülebilir ancak manipülasyon yapılıp yanıltıcılık üzerinden para kazanmayı tercih eden kuruluşlar da sektörün elemesi gereken yapılar.
Değerlendirme sitelerinin metodolojilerinin denetlenmesi belki de her şeyden önemli bu süreçte. Denetlenmeyen bir kuruluşun denetim yapması değerlendirme süreçlerindeki en önemli soru işareti.
Puanlar tek ölçüt değil
Peki kullanıcılar bu tür sitelerdeki bilgilere ne şekilde yaklaşmalı?
- Öncelikle, değerlendirme sitelerinin belirlediği puanlar, platformları değerlendirmenin tek ölçütü olmamalı.
- Tıpkı kripto para birimleri ile ilgili bilgileri farklı kaynaklardan teyit etmek gerektiği gibi burada da paylaşılan veriler mutlaka platformun kendi verileri ile karşılaştırılmalı. Hatta farklı değerlendirme siteleri arasında da kıyaslama yapabilirsiniz.
- Satın alınan sosyal medya takipçilerinin, şişirilmiş sahte işlem hacimlerinin ya da sahte web sitesi ziyaretçi sayılarının internet dünyasının bir parçası olduğunu unutmamakta fayda var. Bu tarz sahte işlemler, bu sıralamaları doğrudan etkileyebiliyor.
- Puanlamaların denetiminin bir hayli kısıtlı olduğunu ve sektörün dinamikliğini düşündüğümüzde bir değerlendirmeyi okurken kriterlerin ne olduğu, sitenin geçmişi, verinin güncelliği gibi başlıkları da es geçmemelisiniz.
- Bu açıdan değerlendirme platformlarının da her zaman değerlendirmeye açık olması gerekiyor. Kendisini güncellemeyen platformları kaynaklarınızın arasına almayın.
- Son olarak, tereddütte kaldığınız tüm kriterler için doğrudan dijital varlık işlem platformları ile iletişime geçmeyi deneyebilirsiniz.
Tüm bu bilgi karmaşasının bertaraf edilmesi sektörün giderek daha şeffaf hale gelmesiyle ve regülasyonlarla mümkün olacaktır. Ancak o güne kadar sektörün, medya kuruluşlarının ve değerlendirme sitelerinin dikkati ve özeni kullanıcıların doğru bilgilendirilme hakkının sağlanmasında en kritik rol olmayı sürdürecek.
Bu içerik en son 3 Kasım 2022 tarihinde güncellenmiştir.
